„Misterium buffo” jest najgłośniejszym i najbardziej emblematycznym, sztandarowym niejako przedstawieniem Daria Fo, człowieka teatru, aktora, reżysera i dramaturga, laureata literackiego Nobla (1997).
Kilka komedii Fo wystawiono w ostatnich latach w Polsce (nawet w Teatrze Telewizji).
Jednak ten tekst – powtórzmy – najważniejszy w dorobku twórcy, wystawiany w całym świecie, (według danych włoskiej agencji autorskiej w ciągu 45 lat od premiery osiągnął zadziwiającą liczbę 5.000 przedstawień) – jest w naszym kraju zupełnie nieznany. Opowiada – w sposób komiczny, sięgający kulturowych tradycji karnawału i błazenady – fragmenty Świętej Historii. Spektakl był swego czasu obiektem polemik: zarzucano mu nawet bluźnierstwo, choć tekst jest pełen miłości i podziwu do bohatera większości opowieści – Jezusa z Nazaretu.
Powodem ataków była zapewne krytyka doczesnego kształtu zinstytucjonalizowanej religii, uwikłanej we władzę ziemską i eksponującej bogactwo i splendor.
Dziś – w czasach papieża Franciszka – dawna krytyka Fo uzyskuje nieoczekiwanie propapieski wymiar. Największym i niezwykłym walorem tekstu i przedstawienia, które można na jego podstawie zrobić, jest niezwykły splot komizmu i wzruszenia, przyziemnej ludzkiej miary i nadludzkiej siły świętości, sacrum i profanum: poruszający i ludzki wymiar transcendencji.
– Pamiętam pewną procesję we włoskim miasteczku. Głównym jej elementem była wielka, ciężka figura, którą niosło chyba ze 30 mężczyzn. Zatrzymali się na głównym placu, postawili figurę i przysiedli na drągach. Zapalili papierosy, ktoś poszedł napić się wody z fontanny, ktoś przyniósł wino z baru. Siedzieli wokół niej i po prostu odpoczywali. Uświadomiłem sobie, że tamtejszy bóg lubi ludzi i patrzy z sympatią na to, co sprawia im przyjemność. Skojarzyłem to sobie z dominującym w Polsce bogiem, który lubi, jak się go błaga, prosi, przeprasza i na jego oczach cierpi. Kontrast między tamtą wesołą religią a tutejszą cierpiętniczą zrobił na mnie duże wrażenie. Uświadomiłem sobie, że z tamtej tradycji wywodzi się Misterium buffo Dario Fo – mówi Lech Raczak.
Realizatorzy:
Przekład i reżyseria: Lech Raczak
Muzyka: Paweł Paluch
Kostiumy: Ewa Tetlak
Obsada: Małgorzata Walas-Antoniello, Wojciech Siedlecki, Janusz Stolarski,
Paweł Stachowczyk, w roli Anioła – Paweł Paluch/Katarzyna Klebba zdjęcia: Maciej Ćwiek – Studio Mansarda
Projekt plakatu: Michał Sobański